Tìm hiểu chi tiết nguyên nhân và cách phòng ngừa đột quỵ

Đột quỵ là một căn bệnh nguy hiểm tới tính mạng người mắc phải, tại Việt Nam mỗi năm có khoảng 200.000 người bị đột quỵ, tỉ lệ tử vong lên tới 20%. Chính vì vậy việc nhận biết nguyên nhân và cách phòng ngừa, dấu hiệu biết là hết sức cần thiết. Từ đó có thể giảm được rủi ro có thể xảy ra, bảo vệ sức khỏe và tính mạng cho người mắc bệnh.

1. Bệnh đột quỵ là gì? 

Đột quỵ là một trạng thái y tế nghiêm trọng xảy ra khi một phần của não không nhận được đủ máu hoặc không nhận được máu trong một khoảng thời gian đủ lâu để duy trì chức năng bình thường của não. Điều này thường xảy ra khi có sự cản trở đột ngột trong dòng máu đến não, do tắc nghẽn hoặc vỡ động mạch máu não.

2. Những yếu tố tiềm ẩn dẫn đến nguy cơ đột 

• Tăng huyết áp (cao huyết áp): Huyết áp cao là một trong những nguyên nhân hàng đầu. Khi huyết áp bạn tăng cao, nó tạo ra áp lực lớn lên thành mạch máu, gây tổn thương dần các động mạch. Tình trạng này làm tăng nguy cơ xuất huyết hoặc tắc nghẽn động mạch, dẫn đến đột quỵ. Các chuyên gia đã khuyến cáo rằng, người có huyết áp từ 140/90 mmHg trở lên cần được điều trị kịp thời để kiểm soát huyết áp và giảm thiểu nguy cơ gây bệnh.

• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá không chỉ gây hại cho sức khỏe tim mạch của bạn mà còn là một kẻ thù nguy hiểm của não bộ. Nicotine có trong thuốc lá làm co mạch máu, gây ra tắc nghẽn động mạch và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Những cục máu đông này có thể di chuyển đến não và gây tắc nghẽn mạch máu não.
• Bệnh tim: Các vấn đề về tim mạch, chẳng hạn như bệnh van động mạch vành, nhồi máu cơ tim và nhịp tim bất thường. Những bệnh lý này có thể làm suy yếu tim, khiến tim không bơm máu hiệu quả đến não, hoặc làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông dẫn đến tình trạng tắc nghẽn mạch máu não.

• Đái tháo đường (tiểu đường): Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường không chỉ ảnh hưởng đến lượng đường trong máu ở mức cao mà còn có thể làm tăng nguy cơ đột qụy cao. Bởi vì, lượng đường cao trong máu lâu ngày có thể làm tổn thương các mạch máu trong cơ thể, bao gồm cả những mạch máu nhỏ li ti nuôi não. Ngoài ra, tiểu đường cũng có thể gây tổn thương dây thần kinh, khiến các mạch máu dễ bị tổn thương hơn, từ đó làm tăng nguy cơ gây bệnh.
• Cân nặng và chế độ luyện tập thể dục: Thừa cân, béo phì và ít vận động  khiến cơ thể dễ tích tụ mỡ thừa, làm tăng huyết áp, tăng cholesterol và khiến tim phải làm việc quá sức.Tuy vậy việc tập luyện và giảm cân như đi bộ, chạy xe đạp,… có thể giảm tỉ lệ mắc bệnh.

• Thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc tránh thai, thuốc ức chế tiểu cầu và một số thuốc chống trầm cảm, có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Nếu bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn về những nguy cơ tiềm ẩn và cách phòng tránh.
• Tuổi: Khi càng lớn tuổi, các mạch máu của chúng ta càng dễ bị xơ cứng và tổn thương. Đặc biệt là những người trên 55 tuổi cần đặc biệt quan tâm đến sức khỏe của mình.
• Bệnh hồng cầu hình liềm: Bệnh hồng cầu hình liềm là một tình trạng hiếm gặp, khiến hồng cầu có hình dạng bất thường, dễ bị vỡ và gây tắc nghẽn mạch máu.

• Giới tính: Nam giới thường có nguy cơ cao hơn so với phụ nữ. Tuy nhiên nữ giới thường mắc bệnh khi đã cao tuổi, điều này làm giảm khả năng phục hồi và tăng nguy cơ tử vong.
• Yếu tố gia đình: Nếu trong gia đình bạn có người từng bị đột quỵ, bạn cũng có nguy cơ cao hơn bị mắc bệnh này. Điều này cho thấy, một số yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ gây bệnh.

3. Các triệu chứng có thể xuất hiện ở bệnh nhân sau khi mắc bệnh

• Khó khăn trong việc nói, nhai nuốt thức ăn: Điều này có thể xuất phát từ tổn thương vào các phần của não liên quan đến việc điều khiển cơ bản của cơ hàm và cơ ướt trong việc nói chuyện, nhai và nuốt.
• Rối loạn nhận thức: Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ thông tin, hoặc xử lý thông tin mới. Đây có thể là kết quả của tổn thương não ở các khu vực quan trọng liên quan đến nhận thức.

• Hạn chế vận động thậm chí liệt một bộ phận hoặc một bên cơ thể: Điều này có thể xảy ra khi một phần của não bị tổn thương, gây ra mất khả năng vận động hoặc liệt ở một phần cơ thể. Liệt có thể là toàn bộ một bên của cơ thể (liệt một bên) hoặc chỉ ở một phần như chân, tay.
• Đau đầu dữ dội, suy giảm thị lực: Khi có tổn thương ở não, bạn có thể cảm thấy đau đầu mạnh, nhất là khi vùng tổn thương gây ra áp lực hoặc sưng. Nếu vùng não liên quan đến thị giác bị ảnh hưởng, khả năng nhìn cũng có thể giảm sút.

4. Cách phòng ngừa đột quỵ

Một lối sống lành mạnh có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa. Dưới đây là tổng hợp cách phòng ngừa thông qua việc chọn lựa một lối sống lành mạnh:

2.1 Chế độ ăn lành mạnh

• Ăn nhiều rau củ và trái cây: Rau củ và trái cây chứa nhiều chất chống oxy hóa và chất xơ, giúp giảm nguy cơ tắc nghẽn động mạch và duy trì huyết áp ổn định.
• Hạn chế đường và muối: Tiêu thụ quá nhiều đường và muối có thể tăng nguy cơ mắc đột quỵ. Thay vào đó, chọn thực phẩm ít đường và giảm lượng natri trong chế độ ăn hàng ngày.
• Điều chỉnh chế độ ăn giàu chất béo: Hạn chế chất béo bão hòa và trans fat, và chọn chất béo không bão hòa đơn.

2.2 Duy trì cân nặng ở mức hợp lý

Thừa cân, béo phì cũng là một trong những nguyên nhân chính. Vì vậy, việc bạn cần giữ cân nặng ở mức lý tưởng là rất quan trọng. Bạn có thể làm điều này bằng cách ăn uống lành mạnh, cân đối và kết hợp với việc tập thể dục thường xuyên. Không cần phải ăn kiêng khắc nghiệt, chỉ cần bạn duy trì được một chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, protein và hạn chế thức ăn nhiều đường, chất béo xấu.

2.3 Luyện tập thể dục, thể thao đều đặn 

Luyện tập thể dục có thể cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm cân nặng, làm giảm huyết áp và cải thiện lượng chất béo trong cơ thể. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) trung bình một người trưởng thành cần hoạt động ít nhất 30 phút mỗi ngày. Bạn có thể thực hiện điều này đơn giản mỗi ngày như đi bộ, đạp xe hay tập yoga, miễn là bạn duy trì được sự đều đặn.

2.4 Không hút thuốc 

Hút thuốc lá không chỉ gây hại cho phổi mà còn làm tăng khả năng mắc bệnh tăng huyết áp và hẹp động mạch khiến máu khó lưu thông đến não. Ngưng hút thuốc và tránh tiếp xúc với khói thuốc lá trước khi chúng có thể gây ra những ảnh hưởng xấu đối với cơ thể.

2.5 Hạn chế uống rượu và các chất kích thích

Uống rượu vừa phải có thể mang lại một số lợi ích, nhưng nếu uống quá nhiều hoặc sử dụng các chất kích thích như caffeine và nicotine, bạn sẽ tăng nguy cơ mắc đột quỵ. Đối với nam giới, không nên uống quá 2 ly mỗi ngày và đối với phụ nữ, chỉ nên uống 1 ly. Đặc biệt, cần tránh các chất kích thích có thể gây hại cho tim mạch và hệ thần kinh.

2.6 Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Bạn nên đi khám sức khỏe định kỳ để theo dõi các chỉ số quan trọng như huyết áp, cholesterol, đường huyết, và cân nặng. Điều này không chỉ giúp bạn kiểm soát và phát hiện sớm các vấn đề về sức khỏe mà bác sĩ có thể can thiệp điều trị kịp thời, ngăn chặn nguy cơ xảy ra.

2.8 Hạn chế stress

Strees có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Hãy tìm các phương pháp giảm stress như thiền, yoga, hoặc tập thể dục để giữ cho tâm trạng của bạn ổn định và giảm nguy cơ mắc bệnh.

2.9 Sử dụng thuốc

Ngoài ra bạn có thể sử dụng những thực phẩm bảo vệ sức khỏe nhằm hỗ trợ để cải thiện cũng như hạn chế mắc phải đột quỵ.

Đột quỵ là một bệnh lý khá nghiêm trọng, nhưng khi bạn hiểu rõ được nguyên nhân, nhận biết sớm các dấu hiệu và áp dụng các biện pháp phòng ngừa như duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ, bạn có thể chủ động giảm thiểu nguy cơ. Hãy quan tâm đến sức khỏe ngay từ bây giờ để bảo vệ bản thân và gia đình bạn.